" रंगा काय करतो आहेस. एप्रिल मध्ये निघायचे का. सिंगालीला डाफेबिर गोएचला सर्किट मारू" उपेंद्र वाळुंजकर उर्फ उप्या चा अचानक फोन आला. जानेवारी महिना. उप्या मी १० मिनिटात परत फोन करतो म्हणालो. "चला". हा ट्रेक नसून काही तरी वेगळाच अनुभव आला. आम्ही याला expedition म्हणायला लागलो होतो. आमच्या साठी तेच झाले होते.
दोन वर्षा पूर्वी साधारण ७ जणांनी ठरवलं होतं की गोएचला, सिक्कीम ला जायचे आणि हा सुंदर ट्रेक करायचा. ५ जणांना जमले आणि त्याचा ट्रेक खूप छान झाला. मी आणि चड्डी काही जाऊ शकलो नाही. बाबा ची तब्बेत काही बरोबर नव्हती आणि कामाचे पण अचानक लोड आले होते. त्या ट्रेक च्या गप्पा अजून पण टेबल वर चालू असतात. ह्या वेळी सोडायचे नाही. उप्या मी अभी आणि पऱ्या असे चार लोक तयार झाले आणि नियोजनाला सुरुवात झाली. नियोजन रोज सकाळच्या प्रॅक्टिस नी सुरु झाले. गडावर जाणे होतेच पण ते दोन वेळा तरी आठवड्यातून जाण्याचा प्रयत्न चालू झाला. पुण्य नगरीत गड ही आम्हाला लाभलेली देणगीच होय. कुठलाही इसम जर हिमालयात अथवा कुठला मोठा ट्रेक करणार असेल तर गडावरची प्रॅक्टिस ही झालीच पाहिजे हा जणू नियम आहे. गडावर जाणे जमले आणि न थकता एका दमात वर पोचू शकलो तर समजायचे की तयारी बरोबर दिशेनी चालू आहे. त्या प्रमाणे आम्ही पण तयारी चालू केली. ३१ मार्च ही तारीख नक्की झाली. उप्या नी इंद्रजित नावाच्या ट्रेक लीडर ला गाठले. हाच इसम त्यांच्या बरोबर दोन वर्षांपूर्वी होता आणि त्याचा अनुभव ठीक आला होता.
सिंगालीला - सिक्कीम मधील एक निसर्गरम्य ठिकाण. भारत आणि नेपाळ च्या सीमेवरून जाणारा हा पूर्ण प्रदेश. ऱ्होडोडेंड्रॉन नावाच्या फुलांनी जो सजतो, त्याचा सुगंध आणि ज्याचे सौंदर्य दूर दूर हुन जाणवते असा हा भारताचा एक विलोभनीय भाग. उंच उंच डोंगरांनी, घनदाट जंगलांनी विविध प्रकारच्या पक्षांनी, हजारो सुंदर फुलांनी, भीतीदायक दऱ्यानी आणि शांत, निर्मल मनाच्या पहाडी माणसांनी, त्यांच्या सुंदर छोट्या छोट्या घरांनी आमचे मन जिंकले होते. या ट्रेक चे वैशिष्ट्य म्हणजे Sinolchu ( 6887m ), Kanchenjunga ( 8586m ), Talung ( 7349m ), Rathong ( 6679m ), Kabru N ( 7353m ), Koktang ( 6147m ), Simvo ( 6812m ), Kabru S ( 7318m ), Kabru Dome ( 6600m ), Kabru Forked ( 6100m ), Pandim ( 6691m ), Tenchenkhang ( 6010m ), Jupono ( 5650m ) या सर्व हिम शिखरांचे दर्शन घडते. घनदाट जंगलातून जेव्हा ट्रेक करत वर पोचतो तेव्हा ज्याला meadows म्हणतात अशा ठिकाणी येऊन पोचतो. वर जसे जाऊ तशी झाडे पाने सर्व नाहीशी होतांना दिसतात. मग फक्त वाळवंट आपण आणि ही सर्व उंच हिमशिखरे. त्या मोहक दुनियेत कधी आपण हरवून जातो, स्वतःला विसरतो कळतच नाही.
पहिलाच किस्सा उप्या नी केला आणि मी आणि पऱ्या हसून हसून फुटलो. उप्या च्या Carry-on बॅग मध्ये एक lighter, swiss knife आणि katri अशा तिन्ही गोष्टी security ला सापडल्या. त्यांनी तिथे अहो lighter चालतो वगैरें वगैरे करून सावरायचा गरीब प्रयत्न केला. नशीब त्याला अटक नाही झाली. त्याच्या निरागस चेहऱ्या कडे पाहून सोडून दिले. मी आणि पऱ्या सर्व पाहून हसत होतो.
दिल्ली ला पोचलो आणि कशी बशी flight मिळाली. बागडोगरा एअरपोर्ट वर आम्हाला न्यायला गाडी आली होती. सुमारे ६ तास प्रवास करून त्यादिवशी रात्री उत्तरे नावाच्या ठिकाणी पोचायचं होते. बागडोगरा सोडून जसे आम्ही डोंगरात जायला सुरुवात केली, घाट आणि वळणे चालू झाली, तसे वातावरण गार होऊ लागले होते. पऱ्याच्या मोबाइल मध्ये गाण्याच्या विविध प्रकारच्या playlist असल्यानी पूर्ण ट्रेक मध्ये खूप धम्माल आली. LUDO नावाचा खेळ हा आमचा शीण विसरायचा एक छान पर्याय झाला.
उत्तम सामोसा आणि मोमो.
उत्तरे ला जातांना मोमो, सामोसा, परत मोमो असे खात खात रात्री ९ च्या सुमारास एका संपूर्ण गाड झोपलेल्या छोट्याशा गावात पोचलो. पाऊस चालू होता. तिथे 'Hotel Aneela , Fooding & Lodgine Cum Bar & restaurant' अशा एका सुंदर जागेत विसावलो. रूम मध्ये गेलो तेव्हा जेवण आणि पेय पानाची छान सोय केली होती. थोडंसं धुकं आणि थंडी होती. बाहेरचे काहीच दिसत नव्हते. रजई मध्ये जाताच झोप लागली.
हॉटेल अनीला
१ एप्रिल चा दिवस आम्ही तयारी साठी ठेवला होता. सकाळी लवकर जाग आली. बाहेर जाऊन पाहिले तर सूर्य यायचा मार्गावर होता. पाऊस पूर्ण थांबला होता. समोर उंच डोंगर हिरवेगार, छोटी घरं आणि निसर्गाचे या ट्रेक चे पहिले रूप पहिले. हिमालयाच्या जवळ आल्याची जाणीव झाली. आम्ही आवरून म्हणजे अंघोळ सोडून सर्व उरकून खाली आलो आणि जीत आणि टीम ला भेटलो. नॅशनल पार्क असल्यानी इथे परमिशन काढावी लागते.
उत्तरे - सिक्कीम च्या पश्चिमेला नेपाळ भारत सीमेवरील एक सुंदर गाव. पेलिंग पासून साधारण ३० कि मी असलेले हे गाव ट्रेकर आणि टुरिस्ट या दोघांमध्ये प्रसिद्ध आहे. निसर्गाची देणगी असलेले हे ठिकाण इतके सुंदर आहे की जणू आपण एका युरोप च्या गावात आलो आहे असा भास होतो. अत्यंत स्वच्छ आणि नीटनेटके. एक main रोड आणि त्यावर सर्व गेस्ट हौस. एका बाजूला छान तलाव. त्याच एका Anila नावाच्या ठिकाणी बसून तो पूर्ण दिवस आम्ही अत्यंत आनंदात काढला. समोर असलेल्या टेकडी वर चक्कर मारून पाय मोकळे करून उद्याच्या तयारीला लागलो.
पराग महाजन. त्याची आणि माझी भेट साधारण १० - १२ वर्षांपूर्वी १००० Oaks नावाच्या ठिकाणी विनीत गोलांडे मुळे झाली. तेव्हा पासून ते आत्ता पर्यन्त आमचा परिचय इतकाच. ओळखतो. काही वर्षांपूर्वी Tipzo नावाची एक छान जागा म्हणजे Lounge म्हणा किंवा restaurant म्हणा चालू केले. उप्या नी त्या जागेत आम्हाला नेले आणि मला ती जागा आवडली. मित्रा ची आहे म्हणून पण आणि तिथे जेवण उत्तम आहे हे नक्की. तिथे जाणे येणे चालू झाले आणि पराग चा पऱ्या झाला. या माणसानी आयुष्यात ट्रेक हा प्रकार केला नसल्यानी पुढे काय हे काहीच माहिती नव्हते. पऱ्या चांगला मित्र भेटला. हेवे दावे नसलेला आणि दिलखुलास, सहसा आनंदी दिसणारा. तो आणि उप्या चांगले मित्र.
६ / ७ / ८ हे सूत्र पहिल्या दिवशी पासून ठरवण्यात आले. ६ ला उठायचे, चहा पाणी आणि वॉर्मिंग उप, ७ ला ब्रेकफास्ट करून पॅक करून ८ ला निघायचे. त्या प्रमाणे आम्ही आवरून ७ ला खाली आलो. हॉटेल चा मालक अजून उठला नव्हता. तो तिसऱ्या मजल्यावर राहत असल्यानी मी वर जाऊन त्याला सांगून आलो. ब्रेकफास्ट झाला तरी जीत आला नव्हता.
हा पट्ठ्या माणसे गोळा करत होता. R K हा आमचा ट्रेक गाईड, तिथे पोचून ओळख झाली आणि आम्हाला जरा confidence आला. सर्व होई होई पर्यन्त आणि परमिशन मिळून निघे पर्यन्त १०. ३० वाजून गेले. डांबरी रस्त्यानी चालायला सुरुवात केली आणि आमचा ट्रेक चालू झाला. पहिला टप्पा चिवाभंजन. उत्तरे पासून चा पूर्ण रस्ता घनदाट जंगलातून चिवाभंजन पर्यन्त पोचतो. आज दिवस छान होता. मी नेहमी प्रम्हाणे शॉर्ट्स घालून ट्रेक ला सुरुवात केली. खूप मोठी चूक झाली. पिन पार्वती ट्रेक ला गेलो असतांना पूर्ण ट्रेक मी शॉर्ट्स वर केला होता. तो ट्रेक valley ट्रेक होता आणि हा peaks ट्रेक होता. पुढे कळेलच काय काय मजा झाली. ५ ते ६ तासाचा हा पहिला दिवस. आता साधारण ३ एक सिहगड पण अंगावर येणारे चढ हा पहिला ट्रेक होता. जंगलाच्या सावलीतून आणि अनेक रंगीबेरंगी पक्षांची किलबिल ऐकत त्या मायावी नगरीत आम्ही शिरलो.
उप्या पक्षी प्रेमी आणि त्यामुळे त्यानी त्याचा मोठा कॅमेरा काढला आणि चालू झाला. नंतर मनाला आवर घालत स्वतःला समजावले की आपण ट्रेक ला आलो आहोत. त्याचे सर्व खेळ मी आणि पऱ्या बघत मजा घेत होतो. जीत या इसमाबरोबर त्याची गर्लफ्रेंड पण अली होती. एकीकडे पक्षांचा किलबिलाट आणि एकीकडे हिची पोपटपंची, अशी जणू जुगलबंदी चालू होती. हिची बडबड ऐकेनाशी झाली म्हणून आम्ही आमचा चालण्याचा वेग वाढवला आणि पहिल्या SSB कॅम्प ला पोहोचलो. Border Security Forces चा हा पहिला तळ. आत शिरून आम्ही नोंदणी केली आणि त्यांची परवानगी काढून तिथेच डबे उघडले. Egg Fried Rice नी आम्ही आमची पोटं भरली. गप्पा मारत उन्हात काही वेळ काढला आणि तिथून निघालो.
तिथला जवान जाता जाता म्हणाला की "आभी आगे बहुत चढाई है. अराम से जाना". खोटं नाही पण साधारण ६० deg + अशा angle मध्ये आम्ही पुढचे २ ते ३ तास ट्रेक करत होतो. पहिल्या दिवशी ९ km आणि साधारण ७ तासाचा छोटासा ट्रेक झाला. चिवाभंजन ला एक पोलीस स्टेशन आणि मोठा SSB चा कॅम्प आहे. तिथे पोचलो तेव्हा कळले की आपण भारत आणि नेपाळ च्या सीमेवर आलो आहोत. आम्ही पोचलो तरी आमचे टेन्ट आणि इतर सामान काही पोचले नव्हते. आम्ही निघून खूप वेळानी माणसांची जुळवाजुळव झाली आणि मग RK निघाला. वर पोचेपर्यंत सूर्य मावळला होता. थंडी बोचायला लागली होती. मी शॉर्ट्स घातली याची जाणीव पायांना चांगलीच झाली होती. पोलीस स्टेशन च्या मागच्या बाजूला एका झोपडीत विस्तव पेटला होता. तिथे शिरलो आणि मला पाहून त्यांनी गरम पाणी दिले. एक माणूस हसत म्हणाला की तुम्हाला शॉर्ट्स वर बघून काय बोलावे कळले नाही. बस इथे. काकांनी पेटलेल्या आगी पाशी मला जागा दिली आणि जरा अंगात त्राण आला. पुण्यातुन निघालो तेव्हा ४१ / ४२ deg तापमान पोचले होती. तिथून एका दिवसात आम्ही १० deg, म्हणजे उत्तरे ला पोचलो होती आणि आता साधारण १ deg वगैरे असेल.
पहिल्या दिवशी आम्हा तिघांची वाट लागली असे म्हणायला लाज नाही. ट्रेक नी काहीच दमलो नव्हतो. थंडी नी मात्र आमचं तोंडचे पाणी पळवले. दोन टेन्ट मध्ये आम्ही विसावलो. अर्थात दमल्यामुळे जी झोप लागत होती ती थंडी आणि शु मुळे जात होती. त्याच रात्री साधारण ११ च्या सुमारास मी टेन्ट च्या बाहेर आलो. पटकन शु उरकली आणि थंडी असल्यानी परत टेन्ट मध्ये घुसायला लागलो. टेन्ट ची चेन वर अडकली होती म्हणून माझी नजर ती शोधण्यासाठी वर गेली. मला आमच्या लेह च्या सायकल प्रवासाची आठवण झाली. "पप्या बाहेर ये लगेच" अशी मोठी आरोळी मी मारलेली मला आठवली. तो आणि निगडे बाहेर आले. आम्ही तिघे जण आकाशाकडे पाहत राहिलो. Clear Sky. Millions of stars . त्या अनुभवाला माझा कडे शब्द नाहीत. इथे पण परत तोच अनुभव. आत्ता लिहितांना पण माझा अंगावर काटा आला आहे. काही काळ शरीराला वाजणारी थंडी विसरून मी त्या स्वर्गात हरवून गेलो. डोळे भरून मनात साठवून, आठवणींच्या पुरचुंडीत बांधून ठेवले आणि परत टेन्ट मध्ये शिरलो. अर्धा तास नाही झाला तर पऱ्या चा आवाज ऐकू आला. रंग्या उप्या बाहेर या आणि हे बघा काय आहे. त्याच्या आवाजातला मी मला परत भेटलो.
ठरल्या प्रम्हाणे सकाळचे रुटीन सेट झाले. ८ च्या सुमारास आम्ही पुढच्या प्रवासाला निघालो. जीत नी वॉर्मिंग उप व्यायाम घेतले. पुढचा टप्पा ढोर असा होता. त्यांनी नी हा प्रवास ६ तास असा सांगितलं होता आणि त्या प्रमाणे आमची मानसिक तयारी झाली होती. या ट्रेक चे वैशिष्ठय म्हणजे डोंगर चढ उतार करत altitude गाठत होतो. खूप चढ मग थोडा उतार. १ च्या सुमारास आम्ही जेव्हा जेवायला थांबलो, तेव्हा विचारणा केली की अजून किती लांब जायचे आहे. RK नी १ तास म्हणत लांब वर असलेल्या उंच शिखराकडे बोट दाखवले. तो उतरून थोडा पुढे आपली Campsite आहे. जीत कडे नजर टाकली आणि त्याला विचारले की तू हा ट्रेक आधी कधी केला आहेस का ? उत्तर अर्थातच नाही असे आले आणि आमची चिडचिड चालू झाली. जिथे सुदर फुले आणि पक्षी बघायची अपेक्षा होती तिथे वाळवंट होतं. पाऊसामुळे आणि बर्फ पडल्यामुळे सर्व पाने मान टाकून पडली होती. आजूबाजूला दूर दूर वर कोणीही नव्हते. आम्ही नेपाळ मध्ये शिरल्याचे तेव्हा समजले. तिघे थोडे बोललो आणि एकमेकांना धीर देऊन पुढे निघालो. या रस्त्यावर जातांना काही view points आहेत. सुंदर दिवस असल्यामुळे लांब लांब वर असणारे पर्वत आम्हाला दिसत होते. आलेला कंटाळा हे पाहून निघून जायचा. साधारण ७० deg चा एक चढ चढून आम्ही जेव्हा एका View Point ला पोचलो तेव्हा तिथून Sleeping Buddha चे आणि वर लिहिलेल्या अनेक हिमशिखरांचे खणखणीत दर्शन घडले. ज्याला अशक्य आणि जगात भारी म्हणतात ते हेच ते. कांचनजुंगा, पांदीम, काब्रू, लांब लांब वर एवरेस्ट चे पण दर्शन झाले. सिनॉलचू, रॅथॉग काय सांगू. त्या सर्व च्या पायथ्याशी डाफेबिर नावाची एक लहानशी टेकडी उभी आम्हाला दिसली. आपल्याला त्याच्या वर जायचे आहे तर. खरं सांगू तर ती Altitude आम्ही बऱ्यापैकी already कुठली होती. आता फक्त चढ उतार करत तिथं पोचायचे होते.
४ . ३० च्या सुमारास, ठरवून पटापट चालून सुद्धा, तो लांबचा डोंगर काही जवळ आला नव्हता. थंडी आणि वारा आता वाढत चालला होता. सूर्यानी कधीच डुबकी मारली होती. RK ला म्हणालो मित्रा तुम्ही पहाडी आहेत आम्ही नाही. कॅम्प तर इथेच होईल आता. थोड्या अंतरावर एक झोपडी दिसली. याक ची झोपडी होती. त्याला तिथले गोट असे म्हणाले जाते. वाटलं की इथे काही तरी मिळेल विसावा घेण्यासाठी. पण काहीच नव्हते. तो गोट मागे टाकून आम्ही पुढे गेलो आणि शेवटी ५ . ३० च्या सुमारास कॅम्प केला. या ठिकाणचे नाव गेरी असे होते.
ठिकाण म्हणजे तिथे काहीच नव्हते, न वस्ती ना माणूस ना कुठला प्राणी. या प्रवासात कुठेही पाण्याचा थेम्ब पण मिळाला नाही. साधारण १० तास ट्रेक करून आणि सुमारे १४ कि मी चालून आमचा दिवस संपला. सर्वात कठीण असा हा दिवस आहे असे आम्हाला त्या दिवशी वाटले. कठीण ची ही फक्त प्रॅक्टिस होती हे नंतर कळले. गेरी या site वर एकीकडे दरी आणि एकीकडे उंच डोंगर आणि मध्ये आम्ही सापडलो असे काही तरी झाले होते. अजून उंचीवर आल्यामुळे तापमान आता -३ deg च्या आसपास गेले. नाकातून पाणी टपकायला लागले आणि थेम्ब खाली पडायच्या आधीच नाहीसा झालेला डोळ्यांना दिसला. Gloves घालून सुद्धा थंडीनी हात भाजत होते. तहान आणि भूक दोन्ही कडकडीत लागली होती. तिथे पोचलो आणि गरम गरम चहा आणि थोडेसे खायला मिळाले. आम्ही Kitchen tent मध्ये जाऊन तिथेच सर्वांबरोबर गप्पा मारायला सुरु केले. थोडी थोडी ओळख झाली होती आणि एकमेकांना आता नावानी हाक मारायला सुरु झाले होते. काही team members पाणी आणायला गेले तर काही लाकडांच्या शोधात. आमची पहिली शेकोटी पेटली आणि जान में जान आ गयी. चीड चीड झालेली व्यक्त करण्यात आली. त्या दिवशी भजन ज्याचे नाव गजन होते, जे मला खूप नंतर कळाले, यानी छान बटाटा भाजी आणि भात खायला घातला. ८ च्या सुमारास गारठून दात वाजवत आम्ही तिघे टेन्ट मध्ये शिरलो. ल्युडो एकीकडे आणि गाणी दुसरीकडे ऐकत, Brandy आणि Rum असे small पेग भरले. गरम पाणी घालून तेव्हडेच पिऊन कधी आडवे झालो कळलेच नाही. पुढची गम्मत म्हणजे ट्रेक मधला सर्वात अवगड, सर्वात कठीण आणि सर्वात त्रासदायक अनुभव. साधारण - ४ / -५ तापमान असेल. टेन्ट मध्ये शिरलो की sleeping bag मध्ये घुसायचे आणि प्रयत्नपूर्वक त्याची चेन (Zip)ओढायची. खूप प्रयत्नानंतर थोडी उब यायची आणि डोळा लागायचा. सर्वांचे घोरणे चालू असायचे. पऱ्या सुखी माणूस आहे. साधारण आडवा पाडल्यावर ३० sec मध्ये तो घोरायला लागतो. मग विमानाचे सीट असो वा गाडीतले, स्लीपिंग बॅग मध्ये असो वा गवतावर. थोडा डोळा लागला की शु लागायची. Sleeping Bag ची चेन (Zip) उघडायची, मग tent ची inner चेन (Zip) उघडायची, मग outer चेन (Zip) उघडायची, चप्पल घालून बाहेर येऊन परत त्या दोन्ही चेन (Zip) लावायच्या आणि शू करायला जायचे. हेच सर्व परत आत येत असतांना करायचे आणि झोपायचा प्रयत्न करायचा. तोवर अजून कुणाला तरी शु लागायची. तो हेच सर्व आवाज करत बाहेर जाऊन यायचा. थंडी म्हणजे काय हे आत्ता कळले. Buffalo मध्ये राहत असतांना आम्ही -१० / -१५ मध्ये रहात होतो. पण घरातून गाडीत आणि गाडीतून ऑफिस मध्ये नाही तर इतर ठिकाणी सोडून बाहेर पडायची गरज नसायची. मी एक pullover सोडून काही आणले नव्हते. थंडी जरी असेल तरी दिवसा फारशी वाजत नाही असा अनुभव होता आणि रात्री टेन्ट चांगले असतील तर फार थंडी नाही वाजत हा पण अनुभव होता. इथे सर्व नवीनच अनुभव येत होते. एकाच गोष्टीचे आज आम्हा तिघांना कौतुक वाटले ते म्हणजे शेवट पर्यन्त आम्ही दमलो नाही. झोपलेल्या बुद्धाचे स्मरण करत आम्ही पण त्या हिमालयाच्या कुशीत झोपी गेलो.
"हिमालय की जय" ची आरोळी झाली आणि आम्ही पुढच्या प्रवासाला सुरुवात केली. Packed Lunch चे दोन डबे भरून दररोज आम्हाला मिळत. ते वाटेमध्ये कुठे तरी छान जागा पाहून आम्ही जेवण करत. ढोर, जिथे आम्ही काल पोचणार होतो तिथे आज पोचायचे असा प्लॅन झाला. त्यामुळे स्वाभाविक छोटा ट्रेक असेल आणि लवकर पोचून जरा मजा करता येईल असे आमचे बोलणे झाले. प्रत्येक जाणाऱ्या दिवशी आम्ही उंची गाठत होतो. साधारण ६६०० फुटांवरून १३००० ला पोचलो होतो. वर खाली चालूच होते. आज सकाळी थोडेसे ढग आले. वातावरण clear नव्हते आणि पाऊस पडेल का काय अशी भीती होती. मार्च च्या शेवटच्या आठवड्यात अचानक पाऊस आणि बर्फ पडल्यामुळे या पुढच्या रस्त्यावर बरेच ठिकाणी बर्फ होता. डोंगर उतारावरून निमुळत्या वाटेवरून पुढचा ट्रेक होता. एकीकडे पाहिले तर दरी. Snow चा बर्फ झाल्यामुळे त्यावर पाय ठेवताच घसरत होता. बुटांनी बर्फावर पाय मारून मारून जागा करून एक एक पाऊल सावकाश टाकायला लागत होते. मरण समोर दिसत होते. एक चूक आणि विषय संपला. RK च्या मदतीने आणि एकमेकांना धीर देत आम्ही पुढे चाललो होतो. 'वेरग्लास' असा नवा शब्द आणि त्यावर चालायची पद्धत, पडायचा अनुभव असे दोन्ही आज मिळाले. उजवीकडच्या उतारावरील बर्फामध्ये काठी रोवून त्याचा आधार घेत पुढे चाललो. आज छोटा ट्रेक असल्यामुळे आम्ही ८ . ३० ला निघालो. छोटा म्हणता म्हणता १२ वाजले पोचायला. त्यामुळे हे अंतर आदल्यादिवशी पार करणे अशक्यच होते. ६ कि मी असेल. ढोर ही Campsite कमाल आहे. चारही बाजूनी डोंगर आहेत. त्याच एका डोंगराच्या Valley मधून समोर हिमशिखरे स्पष्ट दिसत होती. आम्ही त्या ८००० + पर्वतांच्या जवळ पोचलो होतो. अजून दोन दिवस आणि डाफेबिर ची भेट होणार होती. आमच्या बरोबर जे सर्व पहाडी मित्र होते त्याच्या साठी आजचा दिवस म्हणजे warmup होता. त्यामुळे त्यांना कर्मत नव्हते. एक जण एका टेकडीवर तर दुसरा दुसरीकडे असे चालू होते.
आमच्या टीम मध्ये RK व त्याच्या कुटुंबातील सर्व जण होते. चाचा, भजन त्याचा भाऊ, आणि अजून ३ चुलत भाऊ असे सर्व मिळून आमची खूप छान काळजी घेत होते. अजून एक उत्साही पंटर म्हणजे बिरबल. २० - २२ वर्षांचा चुणचुणीत मुलगा ट्रेक चालू झाला तेव्हा आमच्या बरोबर चालत होता. पाठीवर सॅक, एका हातात एक टेन्ट आणि दुसऱ्या हातात १०० अंड्यांचे ट्रे घेऊन बडबड करत बरोबर होता. नंतर त्याची चांगली दोस्ती झाली. खूप खेचत होतो त्याची आणि तो पण न चिडता सर्व झेलत होता. करमणूक नसेल तर ट्रेक मध्ये खूप बोर होऊ शकतं. दिवसभराचा शीण घालवायला काही तरी हवेच. बाकी लोकांना फारसे हिंदी यायचे नाही. सर्व नेपाळी आणि पहाडी भाषा बोलायचे. शेवटच्या दिवशी चा चाचा चा किस्सा नंतर सांगीन.
ढोर ला पोचल्यावर टेन्ट मध्ये जाऊन change करून बाहेर ऊन खायला बसलो. गवतावर लोळत पडलो. पऱ्या आणि उप्या नी साधारण एक तास सिगारेट पेटवण्याचा प्रयत्न केला. दोघांना काही जमले नाही.
आकाशाकडे पाहत आम्ही तिघे जण न काही बोलता विचारांच्या दुनियेत निघून गेलो. इथे का यायचे याचे उत्तर चटकन त्या काही क्षणात मिळून जाते. अस्थिर, चंचल, गडबड भांडण करणारा माझ्यातला मी तिथे कुठे नाहीसा होतो हे मला पण कळत नाही. आता पण डोळे मिटले तर मी क्षणात तिथे पोचतो. पण फार काळ नाही. मला वाटते क्रिया योग् जे बाबा खूप सातत्याने करत आले, मला तेच काही तरी सांगायचे. की मला इथे बसून पण तेच अनुभव घेता येतात. ते क्षण जर इथे अथवा कुठेही अनुभवता आले तर तुम्ही धरलेला मार्ग योग्य दिशेनी आहे. आणि जे लोक त्याच स्थिती मध्ये आयुष्यभर जगू शकतात त्यांना योगी म्हणतात. पुस्तकात वाचलेले आणि बाबा शी मारलेल्या अनेक गप्पा याची सांगड घालत त्यातून अर्थ शोधात मी गाढ झोपी गेलो. साधारण तास दीड तासांनी पाऱ्यानी मला उठवले. एका कोपऱ्यात तोपर्यन्त खूप लाकडांचा सडा पडला होता. बिरबल आणि चाचा नी रात्री पर्यन्त पुरतील इतकी लाकडं आणली होती. ३ च्या सुमारास शेकोटी पेटली कारण अंग गारठयाला लागले होती. मस्त मॅग्गी खालले आणि गप्पा मारत तिथे बसून राहिलो. समोर एक किरकोळ टेकडी होती साधारण आपल्या पॅगोडा एव्हडी. खिंडीतली हो. तिथे जाऊन आजूबाजूच्या परिसराचा छान View मिळायचा. तिथेच एक वेळा माझे छान Meditation झाले. म्हणजे जे झाले त्याला मी Meditation म्हणतोय.
RK ला आम्ही आमच्या टेन्ट मध्ये आमंत्रण केले. जीत हा माणूस Campsite वर पोचलो की त्याच्या टेन्ट मध्ये गायब व्हायचा. तो आणि त्याची सखी आपल्याच विश्वात जगत होते. तर RK टेन्ट मध्ये आला. येतांना गरम पाणी आणि अलुभुजिया घेऊन आला होता. मी घरून लावलेले पोहे आणले होते. ३ टमरेल आणि एक स्टील चे भांडे, गरम पाणी आणि रम नी भरण्यात आले. गप्पा चालू झाल्या. RK गेले १५ वर्ष ट्रेकिंग करत आहे हे कळले. हा ट्रेक त्याचा १२ वेळा झाला आहे. पण भारतीयांबरोबर पहिल्यांदाच. तो म्हणाला की सहसा हा ट्रेक कोणी करत नाही. एक तर खूप मोठा आहे आणि वाटतो तितका सोपा नाहीये. सोपा नाही हे आम्हाला सांगायला नको. तो उत्तरे चा मूळचा. बारीक अंगकाठी, ५ . ९ साधारण उंची आणि मरणाची ताकद. दमणे यांना माहीतच नाही. चेहऱ्यावर सदैव हास्य आणि न कंटाळता पाहुण्याची काळजी घेणे हा जणू यांचा धर्म आहे. किती वेळा चहा असो नाही तर गरम पाणी असो, न कंटाळता आणि कटकट करता ते देत होते. देतांना डावा हाथ उजव्या हाथाला लावून आम्हाला देत असत. त्या दिवशी वेळ असल्यानी मी फोडणी चा भात आणि बटाट्याच्या काचऱ्या केल्या. खाराची मिरची हिट झाली होती त्यामुळे या सर्वचा गोपाळकाला करून आम्ही छान जेवलो. बिरबल मिरची भाजी समजून खायला लागला तेव्हा त्याला सर्वांनी अडवले. हसत खेळत हा दिवस खूप relaxing गेला.
या रात्री तापमान - १० च्या आसपास जाऊन पोचले होते. रात्री बाहेर जायला जाग आली तेव्हा सर्वत्र बर्फ होता. पाय टाकू तसा बर्फ मोडल्याचा आवाज येत. उद्या उठून डाफेबिर च्या अजून जवळ जाणार आणि तिथे थंडी अजून वाढणार. लाँम्पोक्री हे डाफेबिर च्या पायथ्याचा कॅम्प होतो. तिथे पोचायला मध्ये अजून एक कॅम्प करणार होतो. त्या दिशेनी निघालो.
आता बर्फावर चालायची practice ठीक झाली होती. त्यामुळे तोंडाला कोरड पडत नव्हती. आजचा दिवस परत १४ कि मी चा होता हे आधीच सांगण्यात आले होते त्यामुळे मनाची तयारी झाली. हिमालयातील ट्रेक ची तुम्ही कितीही शाररिक तयारी केली तरी मानसिक जोवर तुम्ही खंबीर होत नाही तोवर काही खरं नाही. या ट्रेक मध्ये बरेच वेळा अति dangerous अशा situations ला तोंड द्यावे लागले. आज एका पॉईंट ला उतरत असतांना डावा पाय पुढे टाकायच्या ऐवजी उजवा पुढे नेले आणि मी अडकून बसलो. खाली गुळगुळीत बर्फ आणि एका दगडाच्या आधाराने मी स्वतःला उभे ठेवले होते. खाली दरी होती. RK ला म्हणालो मराठीतूनच की मी पडणार आहे आता. बाकी दोघे पण गप्प होते. इथे एकमेकांना मदत फारसा विषय नव्हता. कारण शक्यच नव्हतं. थोडा दीर्घश्वस घेऊन मन घट्ट करून दोन्ही काठ्या रोवल्या. पूर्ण वजन टाकून एका क्षणात पाय बदलले. मी वाचलो. पटकन खाली आलो आणि इतर दोघांना पाय आधी कुठला टाका आणि कुठे हे सांगितले. जो पुढे असे तो मागच्याला वाट दाखवत. पडला असेल तर ती वाट नाही घायची इतकच follow करत होतो.
आमच्या मित्र मैत्रिणी मध्ये आल्यावर मी जेव्हा हे सर्व सांगितले तेव्हा एक म्हणाली की तुला कोणी असली धाडसं करायला सांगितली आहेत ? येऊन चार चार वेळा म्हणायचे की जिवंत आलो जिवंत आलो म्हणून आणि कौतुकं करून घ्यायची. खूप हसलो होतो मी. खरंच आहे ते. पण तेच मरण जवळून पाहण्यासाठी मी जातो हे कोणाला सांगू. त्यात मला आनंद. आणि जिवंत परत आल्याचे स्वतःलाच कौतुक.
आज आम्ही साधारण १४००० फुटाच्या वर जाऊन पोचणार होतो. अनेक वेळा बर्फ आणि अनेक वेळा रॉक patches cross करायचे होते. इथे पण, कुठेही पाणी नसल्यानी आम्ही सुमारे ३ ते ४ लिटर पाणी प्रत्येकानी बरोबर ठेवले होते. या कॅम्प ला पोचायला ४ वाजले. विलोभनीय अशी जागा होती. सुंदर plains. एका बाजूला मोठा पर्वत होता ज्या वर आम्हाला जायचे होते आणि दुसरीकडे लांबच लांब सपाटी होती. जिथे टेन्ट लावले त्याच्या शेजारून एक छोटा ओढा वाहत होता. दुसऱ्या दिवशी सकाळी तो वाहणारा ओढा बर्फ झाला. रुटीन सेट झालं. त्यामुळे आता त्रास कसलाच होत नव्हता. इतके उंचावर आलो तरी श्वासाचा त्रास नव्हता कारण body ला सवय झाली होती. जीत मधून मधून oxymeter नी आमची Oxygen लेवल तपासायचा. वर खाली होत असल्यानी त्यावर चर्चा आणि काही तरी जोक करून हशा पिकायचा. हे oxymeter प्रकरण जगात खूपच प्रसिद्ध झालं आहेत. Covid मुळे. नाहीतर आज पर्यन्त याचे नाव पण ऐकलं नव्हते. काही वर्षांपूर्वी बी १२ आणि डी ३ चे वारे वाहायला लागले. कुठल्याही डॉक्टर कडे जायचे झाले की पोट बिघडले असो वा सायकल वरून पडून खरचटले असो, इतर पण काही, की पहिले बी १२ आणि डी ३ च्या गोळ्या अथवा इंजेकशन्स घेयायला सांगायचे. आता जरा प्रसार कमी झाला आहे किंवा काही इतर करणे असतील. आर्थिक. असो, तर या निनावी जागेवर आम्ही settle झालो. एक छोटीशी टेकडी उतरली की खालच्या बाजूला एक पडकी झोपडी होती. सगळे शेर्पा तिथे जाऊन बसले होते. तिथे शेकोटी केली होती आणि आडोशाला गप्पा मारत होते. आम्ही आवराआवर करून बाहेर आलो. त्यादिवशी भजन नी एक नंबर पकोडे केले. थंडीचा पारा घसरत होता. इथेच शेकोटी पाशी लाकडं टाकतांना माझा एका हॅन्ड ग्लोव्ह नी पेट घेतला. हे ग्लोव्हस पिंटू चे होते आणि उधारीवर आणले होते. पटकन लागलेली आग विजवून Glove ची वाट लागलेली मी आणि इतर बघत होतो. ही लागलेली आग पाऱ्यानी मला सांगितल्याचे आठवत आहे. शांतपणे. "रंग्या तुझा glove पेटला आहे" काहीच हालचाल न करता तो म्हणाला. त्यानंतर तो आणि उप्या बराच वेळ हसत होते. छान खाद्य मिळाले. मी त्या जळालेल्या Glove ला चिकटपट्ट्या लावल्या आणि काम भागवले. या नंतर माझा उजवा हाथ आहे का नाही हे कळायचे बंद झाले होते. मधून मधून बोटे हालत आहेत का नाही इतकंच बघायचो.
ट्रेक चा सर्वात महत्वाचा दिवस जसा जवळ येत होता तशी आमची उत्कंठा वाढत चालली होती. शरीराला सवय होत गेली होती आणि आता दमणे वगैरे असे काही होत नव्हते. ६ तास असो वा १० आम्हाला एकंदरीत एकच वाटत. सकाळी उठलो आणि पाऊस पडून गेल्याचे कळले. वातावरण पूर्ण बदलले होते. सूर्य अजून जागा झाला नव्हता आणि त्यामुळे गार वारा आणि थंडी रात्रीची, अजून त्या सूर्याच्या किरणांनी गरम झाली नव्हती. वगैरे वगैरे.... थोडक्यात फाटली होती. त्याच फाटलेल्या अवस्थेत थोडे फार शिवता आले ते शिवून लाम्पोखरी नावाच्या दिशेनी आम्ही तिघे आणि RK पुढे निघालो. RK वेगवान रित्या पुढे जात होता आणि आम्ही त्याच्या मागे त्याच्या वेगा बरोबर जाण्याचा प्रयत्न करत होतो. आज बराच पल्ला गाठायचा होता आणि डाफेबिर च्या पोटात जाऊन मुक्काम करायचा होता. उद्या पास क्रॉस करून गोएचला नॅशनल पार्क area मध्ये शिरणार. पाऊस थांबला पण ऊन काही पडायला तयार नव्हते. त्यामुळे रात्रीचा बर्फ काही वितळायला सुरुवात झाली नव्हती आणि त्यामुळे बर्फावरून चालणे अजून कठीण झाले. RK ला सांगितले की कुकरी घे आणि जसा पुढे जाशील तशी थोडी थोडी पावले ठेवायला बर्फात खोदून जागा कर. फक्त आम्ही नाही पण बाकी पोर्टर पण त्याच वाटेनी येणार असल्यानी काही तरी वाट काढणे गरजे होते. सावकाश सावकाश आम्ही पुढे जात होतो. पूर्ण concentration एक एक पाऊल टाकण्यात होते. ५० - १०० मीटर चे बर्फाचे patch, डोंगर उतारावरचे, आम्ही पार करत ३ कि मी चालत पुढे गेलो असू. समोर चे दृश्य अशक्य होते. RK नी आम्हाला तिथेच थांबवून पुढे गेला. जाता जाता दोन वेळा घसरून स्वतःला त्यांनी सावरले. आम्ही तिघे शांत होतो. समोर चालू असलेला चित्तथरारक प्रकार बघत होतो. आमच्या कडे बर्फावर लागणारे ट्रेकिंग चे काही सामान नव्हते. न दोरी, न कराबीनर्स न अजून काही. सुरक्षेच्या दृष्टीने शून्य तयारी होती. पुढे गेलेला RK वळणावरून गायब झाला. रस्ता आहे का नाही याची खात्री करणे गरजेचे होते. आम्ही ठरवले की घरी परत जिवंत पोचायचे आहे आणि त्यामुळे Safety Equipment नसतांना risk घेणे म्हणजे शुद्ध वेडेपणाचे ठरेल. त्यामुळे या वाटेनी पुढे जाण्याचा विषय संपला. RK परत आला आणि म्हणाला संपूर्ण रस्ता असाच आहे आणि आपण काही पुढे जाऊ शकणार नाही. आपण जरी गेलो तरी बाकी लोक वजन घेऊन येऊ शकणार नाहीत. आम्ही उलटे फिरलो. RK परत जातांना म्हणाला की अजून एक वाट आहे ती बघू आपण. फक्त हा पर्वत पार करता आला पाहिजे. गोल चक्कर नाही तर चढून आपण पार करूया.
Campsite ला आम्ही परत पोचलो. पोर्टर्स ची आवराआवर संपून ते निघायच्या तयारीत होते. त्यांना सर्व सामान तिथेच ठेवायला सांगितले. आमचे एक टेन्ट परत उभे करण्यात आले.
आम्ही तिघे सोडून बाकी सर्व लोक पटकन समोरच्या डोंगरावर वाट शोधायला निघाली. मला या सर्वांचे खूप कौतूक वाटले. ज्या वाटेनी जायचे आहे ती बंद आहे ना, मग चला परत. उगाच खटाटोप कशाला ? हा विचार त्यांच्या मनात पण आला नाही. डाफेबिर ला जायला दुसरा मार्ग शोधायचा. आम्ही खाली उभेराहून त्यांच्या कडे पाहत होतो. हळू हळू त्या माणसांचा बिंदू झालेला दिसत होता. ४ - ५ बिंदू वर जायचा प्रयत्न करत होते. मग घसरून परत खाली येत होते. त्यातील एक बिंदू जोरात आपटला आणि त्याचा पृष्ठभाग चांगलाच सुजून निघाला. साधारण ३ एक तासाच्या अथक प्रयत्ना नंतर सर्व लोक परत कॅम्प वर आले. एकंदरीत त्यांच्या कडे बघता काही तरी गडबड वाटली. त्यांच्या अगम्य भाषेत काही तरी खूप तावातावाने त्यांच्या गप्पा चालू होत्या. शेकोटी च्या आसपास बसून ते बोलत होते आणि आम्ही ऐकत होतो. थोड्या वेळानी जीत आणि RK ची चर्चा झाली आणि सर्वानुमते असे ठरले की आपल्याला परत वळावे लागेल. समोर दिसणारा डाफेबिर cross करणे शक्य नाही.The Expedition has failed.
इतके दूर येऊन आपण pass cross नाही करू शकणार. आम्ही तिघे थोडे हिरमुसलो होतो. पण कोणाच्या हातात काहीच नव्हते. थोडे क्षण दुःखात गेले आणि पऱ्या ओरडला. भजन पकोडा चाहिये. मस्त गरम गरम चाय. आम्ही परत मूड मध्ये आलो आणि कल्ला चालू झाला. चाचा मात्र फार त्रासले होते. त्या रात्री थोडे काही तरी म्हणाले पण कळले नाही. बाकी लोक आपापल्या कामाला लागले आणि संध्याकाळी परत kitchen टेन्ट मध्ये भेटायचे ठरले.
माझा प्रश्न होता की आज नाही जमले तर उद्या जमेल. आपल्याकडे काही दिवस एक्सट्रा आहेत तर इथेच का नाही रहात आपण दोन दिवस. जर का वातावरण बदलले तर आपण परत त्या रस्त्यानी जाऊ शकू. त्या टोळी मध्ये जी अनुभवी लोक होती ते म्हणाले की निदान ६ ते ७ दिवस हे असेच राहील. त्यामुळे इथे राहण्यात काही उपयोग नाही. मग काय करायचे ? परत जायला काही पर्याय वाट आहे का ? ढोर पासून एक कठीण वाट आहे जी कुठल्याशा वस्ती पर्यन्त आपल्याला पोचवेल. २ दिवस लागतील पोचायला त्यामुळे जातांना एक कॅम्प करावा लागेल.
परत टेन्ट मध्ये जाऊन RK आणि बिरबल बरोबर उरलेली Old Monk आणि Brandy संपवत गप्पा मारत बसलो. बरीच होती त्यामुळे भजन आणि चाचा नी पण थोडी ओढली. सर्व कार्यक्रम उरकून जेवायला गेलो तेव्हा मी म्हणालो आता उद्या कॅम्प वगरे काही नाही करायचा. डायरेक्ट खाली पोचायचे. किती का वेळ लागेना. १६/२० कि मी आणि अनेक डोंगर उतरायचे होते. साधारण ८+ सिंहगड उतरणे होते. हे अर्थात आधी कोणालाच माहिती नव्हते. या रस्त्यानी RK लहान असतांना गेला होता. एक गोष्ट मला इथे लिहायची आहे. RK शी बोलतांना तो म्हणाला की मी १० वर्षाचा असतांना या वाटेनी वर आलो होतो आणि नेपाळ ला गेलो. सर्व लोक असच करतात. शेवटचा कॅम्प सोडल्यानंतर नेपाळ आणि भारताच्या सीमेवर अडवायला कोणीच नव्हते. इथून भारतात शिरायला खूप सोपे आहे असा एकंदरीत विचार मनाला चाटून गेला. याचे काही तरी कुठे तरी कोणालातरी सांगितले पाहिजे. मग मी तो पण प्रयत्न केला. जास्त इथे लिहिणे पण चुकीचे आहे.
शेवटच्या दिवशी लवकरच सुरुवात केली चालायला. उतरत उतरत आम्ही घनदाट जंगलात पोचलो. उतरतांना समोर चालणाऱ्याचे फक्त डोके दिवस होते इतका उतार होता. पाऊस चालू झाला आणि जमिनीवर पानांचा सडा पडला. खाली काहीच दिसत नव्हते. त्या अघोरी जंगलात जणू सीमेवरील सैनिक शत्रूला रोखतात तसे प्रत्येक झाड, पान प्रकाशाला रोखत होते. अंदाज घेत, पडत घसरत १० - ११ तास चालून जिम्ब भिजून एका सुंदर खेड्यात प्रवेश केला. RK नी तिथल्या माउलीला विचारून एका खोली मध्ये आमची राहायची सोय केली. खोलीत पोचलो आणि सुटकेचा निश्वास सोडला. सुखरूप परत आलो. कपडे बदलले आणि चहा मिळाला. गरम नूडल मिळाले.
नंतर कळले की त्यांचे छोटेसे दुकान आहे. मग काय तिथून सर्व व्यसनांचे सामान विकत आणले आणि रात्री पार्टी चे नियोजन चालू झाले. १२ कि मी वर एक चिकन चे दुकान आहे, म्हणजे कोंबड्या आहेत आणि त्या आणायची सोय करता आली तर बरे होईल. यांच्या साठी १२ कि मी म्हणजे १२ फूट होते. माझ्या अंदाजे ६ किलो चिकन आमच्या ९ जणांमध्ये हापसले असेल. तिथेच एका कोपऱ्यातल्या सारवलेल्या झोपडीत चूल लावून आम्ही शिजवले. एकीकडे जीत आणि त्याच्या मैत्रिणीची भांडणं चालू झाली होती. जीत ला थोडी जास्त झाली होती. दर संध्याकाळी हा पट्ठ्या त्यांच्या टेन्ट मध्ये निघून जायचा. आज त्याची सुटका नव्हती. मी हातात काठी घेऊन बसलो आणि दर वेळी तिची हाक यायची आणि तो निघायला बघायचा तेव्हा त्याच्या पृष्ठभागावर एक बसायचा. बांबू. असे चालू राहिले. थोडा वेळ गेला आणि भजन, चाचा वगैरे सर्व आले. त्यांनी छांग नावाची लोकल दारू ढोसली होती. आमचे खूप कौतुक केले की आम्ही छान आणि त्यांच्या अपेक्षेपेक्षा जास्त तयार निघालो. चाचा च्या डोळ्यात पाणी आले. म्हणाले की तुम्ही इतक्या लांबून आलात आणि आम्ही तुम्हाला डाफेबिर जो आमचा आहे, त्याला पार नाही करू शकलो. आम्हाला माफ करा. खूप दंगा हसणे चालू असतांना अचानक वातावरण भावुक झाले. आम्ही म्हणालो चाचा आम्ही येऊ परत आणि आपणच परत जाऊया. बरोबर करूया. चाचा सर्व नेपाळी मध्ये बोलत होते, बिरबल ते हिंदी मध्ये तुटक फुटक translate करत होता. पण कधी कधी भाषेपेक्षा भावना सर्व बोलून जातात. या सर्वांनी काळजी पूर्वक आम्हाला परत आणल्याबद्दल आम्ही पण त्यांचे आभार मानले. ट्रेक म्हणाल तर खूप सुंदर झाला. सर्व पद्धतीचे अनुभव जे एका ट्रेक मध्ये यायला पाहिजेत ते मिळाले. मला हिमालयात गेलो तर आजूबाजूला माणूस पण दिसला नाही पाहिजे ही इच्छा असते. ती मात्र पूर्ण झाली. या रस्त्यावर निघाल्या पासून परत पोचे पर्यन्त आम्ही सोडून कुठेच कोणी नव्हते.
दुसऱ्या दिवशी गाडीत सामान भरून यकसुम, पेलिंग, गंगटोक करून बागडोगरा ला पोचलो. उरलेले दिवस ५ स्टार मध्ये काढले. म्हणजे दोन वेळा गरम पाण्यानी अंघोळ.
अजून मी तिथेच आहे, मानसिक. येऊन ३ आठवडे झाले तरी इथे काही मन रमत नाहीये.
मला निसर्गात राहायला खूप आवडतं. डोंगर दर्यात हिंडायला आवडतं. मागच्या पेक्षा मी अजून थोडा पुढे जाउ शकलो, याचा आनंद मला माझा मिळवायचा असतो. त्याचे काही मोल नसते. त्या हिमालयासमोर आपण किती चिंधी आहोत याची स्वतःला जाणीव करून घ्याची असते. सर्व अहंकार धुळीत मिसळून, मी एक एक पाऊल त्या निसर्गाच्या बरोबर एकरूप होण्यासाठी टाकत असतो.
“Somewhere between the bottom of the climb and the summit is the answer to the mystery why we climb.” – Greg Child
“The pursuit of science has often been compared to the scaling of mountains, high and not so high. But who amongst us can hope, even in imagination, to scale the Everest and reach its summit when the sky is blue and the air is still, and in the stillness of the air survey the entire Himalayan range in the dazzling white of the snow stretching to infinity? None of us can hope for a comparable vision of nature and of the universe around us. But there is nothing mean or lowly in standing in the valley below and awaiting the sun to rise over Kinchinjunga.” ― Subrahmanijan Chandrasekhar
.jpeg)
No comments:
Post a Comment